نسخه آزمایشی
ایران؛ پیشگام رادیوداروها در منطقه و جهان: از رآکتور تهران تا درمان بیماری‌ها
تاریخ ثبت :1404/05/22رادیوداروها، ترکیبات پیچیده‌ای از مواد رادیواکتیو و مولکول‌های زیستی هستند که نقش حیاتی در تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها، به ویژه سرطان، ایفا می‌کنند. در سال‌های اخیر، کشور عزیزمان ایران، به پیشرفت‌های چشمگیری در این حوزه دست یافته و توانسته است جایگاه ویژه‌ای در منطقه و حتی جهان برای خود کسب کند. دکتر علی بهرامی سامانی، معاون پژوهش، فناوری و نوآوری پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، در گفت‌وگویی تلویزیونی به تشریح این دستاوردها و اهمیت رادیوداروها پرداختند.
جایگاه ایران در تولید رادیوداروها: قدرت اول منطقه
دکتر سامانی با افتخار اعلام کرد که ایران اکنون در حوزه رادیوداروها، نه تنها یکی از کشورهای پیشرو، بلکه به عنوان <b>قدرت اول منطقه</b> شناخته می‌شود. این دستاورد حاصل سال‌ها تلاش و پیشرفت در فناوری هسته‌ای و پزشکی است که امکان تولید و توسعه انواع رادیوداروها را فراهم آورده است.
یکی از سوالات کلیدی این است که چه چیزی رادیوداروها را از سایر داروها متمایز می‌کند؟ به گفته دکتر سامانی، تفاوت اصلی در وجود یک جزء رادیواکتیو در رادیوداروها است. در فرآیند تولید، یک رادیوایزوتوپ با یک ماده شیمیایی نشاندار می‌شود و ترکیب نهایی رادیودارو را تشکیل می‌دهد.
بخش رادیوایزوتوپ در رادیودارو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این بخش مسئولیت اصلی درمان و تشخیص را بر عهده دارد:
- از طریق تابش رادیواکتیو، می‌تواند سلول‌های سرطانی را از بین ببرد و در درمان سرطان مؤثر باشد.
- با انتشار تابش، امکان تشخیص دقیق نواحی درگیر با بیماری در بدن را فراهم می‌کند.
نقش رآکتور تحقیقاتی تهران و سوخت ۲۰ درصد در تولید رادیوداروها
برای تولید رادیوایزوتوپ‌های مورد نیاز در ساخت رادیوداروها، به مولدهای ذرات نیاز است که واکنش‌های هسته‌ای را آغاز کنند. این فرآیند عمدتاً در رآکتورهای تحقیقاتی انجام می‌شود.
در ایران، این مهم در رآکتور تحقیقاتی تهران صورت می‌گیرد که برای ادامه فعالیت و تولید رادیوایزوتوپ‌ها، این رآکتور نیازمند سوخت هسته‌ای ۲۰ درصد است.
دکتر سامانی به چالش‌های ایران در تأمین سوخت رآکتور تهران در اواخر دهه هشتاد اشاره کرد. در آن زمان، به دلیل عدم ارائه سوخت ۲۰ درصد به ایران، کشور با چالش جدی مواجه شد. این محدودیت، ایران را مصمم کرد تا سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را به صورت بومی تولید کند، که نقطه عطفی در خودکفایی هسته‌ای کشور محسوب می‌شود.
تکنسیم: پرکاربردترین رادیودارو در پزشکی هسته‌ای
رادیوداروی تکنسیم (Technetium-99m) به عنوان پرکاربردترین رادیودارو در سطح جهان شناخته می‌شود. این رادیودارو نقش حیاتی در تشخیص بسیاری از بیماری‌ها، به ویژه بیماری‌های قلبی و انواع سرطان‌ها، ایفا می‌کند. بیش از ۸۰ درصد تشخیص‌های پزشکی در این زمینه‌ها با استفاده از تکنسیم صورت می‌گیرد.
رادیوایزوتوپ مادر یا مولد تکنسیم، مولیبدن ۹۹ (Molybdenum-99) است که خود جزئی از پاره‌های شکافت اورانیوم ۲۳۵ محسوب می‌شود. این بدان معناست که برای تولید مولیبدن ۹۹، به اورانیوم غنی شده نیاز است.
تولید هفتگی رادیوداروی تکنسیم برای تأمین نیاز حدود ۲۰۰ مرکز پزشکی در ایران، به طور مستقیم به دسترسی به اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد وابسته است. علاوه بر تکنسیم، تولید سایر رادیوایزوتوپ‌های مورد استفاده در کاربردهای پزشکی و صنعتی نیز نیازمند اورانیوم غنی شده است.
همانطور که دکتر سامانی تأکید کردند، دستاوردهای ایران در حوزه رادیوداروها، به ویژه با تکیه بر توانمندی‌های بومی در تولید سوخت هسته‌ای و بهره‌برداری از رآکتور تحقیقاتی تهران، نشان‌دهنده گام‌های بلندی است که کشور در مسیر خودکفایی و پیشرفت علمی برداشته است. این موفقیت‌ها نه تنها نیازهای داخلی را برطرف می‌سازد، بلکه جایگاه ایران را به عنوان یک بازیگر کلیدی در عرصه پزشکی هسته‌ای منطقه تثبیت می‌کند و امیدها را برای توسعه درمان‌ها و تشخیص‌های نوین در آینده افزایش می‌دهد.